Η διάχυση της ευθύνης
![Greece](http://www.erepublik.net/images/flags_png/S/Greece.png)
Black Sonia
Η ιστορία που ακολουθεί δεν είναι, δυστυχώς, φανταστική. Μοιάζει να βγήκε από ταινία τρόμου, ειδικά μόλις μαθαίνουμε ότι συνέβη μια Παρασκευή και 13. Συγκεκριμένα την Παρασκευή, 13 Μαρτίου του 1964.
Ήταν τρεις η ώρα το πρωί και η Κάθριν Τζενοβέζε γύριζε σπίτι από τη βραδινή της βάρδια. Έμενε στο Κουίνς της Νέας Υόρκης, σε μια πολυκατοικημένη αστική περιοχή.
Αφού πάρκαρε το αυτοκίνητο της προχώρησε προς την είσοδο της πολυκατοικίας της.
Εκεί αντιλήφθηκε, μέσα στις σκιές, έναν άντρα -που πιθανότατα της φάνηκε ύποπτος- και γύρισε για να ξαναμπεί στο αυτοκίνητο της ή να τηλεφωνήσει στην αστυνομία.
Δεν πρόλαβε. Ο άντρας, ονόματι Γουίνστον Μόουζλι, την πρόφτασε και της έχωσε ένα μαχαίρι στην πλάτη. Καθώς εκείνη στράφηκε να τον αντιμετωπίσει τη μαχαίρωσε και στην κοιλιά.
Η Κάθριν άρχισε να φωνάζει: «Βοήθεια! Με σκοτώνουν! Βοηθήστε με!»
Φώτα άναψαν στις κοντινές κατοικίες και κουρτίνες κουνήθηκαν στα παράθυρα. Αλλά κανείς δε βγήκε να δει τι συνέβαινε.
Ο Μόουζλι στην κατάθεση του αργότερα δήλωσε: «Αισθάνθηκα ότι κανείς από αυτούς τους ανθρώπους δε θα κατέβαινε τις σκάλες.»
Και έτσι έγινε.
Μόνο ένας άντρας φώναξε: «Άσε ήσυχο το κορίτσι.»
Ο Μόουζλι έφυγε γρήγορα και η Κάθριν σύρθηκε μέχρι την είσοδο του σπιτιού της.
Όμως όλα τα φώτα στα σπίτια έσβησαν ξανά. Ο Μόουζλι πλησίασε την Κάθριν και τη μαχαίρωσε ξανά. Εκείνη ούρλιαξε και ζήτησε για άλλη μια φορά βοήθεια. Τα φώτα άναψαν πάλι, αλλά κανείς δε μίλησε, κανείς δε βγήκε.
Ο Μόουζλι απομακρύνθηκε και περίμενε. Λίγα λεπτά μετά πλησίασε πάλι την κοπέλα που ανέπνεε ακόμα και την αποτελείωσε, κόβοντας 'την από το λαιμό ως τα γεννητικά όργανα. Μετά κατέβασε το παντελόνι του και ασέλγησε πάνω στο νεκρό σώμα.
Η απεχθής αυτή εγκληματική πράξη διήρκεσε 35 λεπτά. Η πρώτη επίθεση έγινε στις 3:15 και ο Μόουζλι έφυγε στις 3:50.
38 αυτόπτες μάρτυρες παρατηρούσαν την κοπέλα να μαχαιρώνεται (τρεις φορές) μέχρι θανάτου, χωρίς να κάνουν τίποτα, χωρίς καν να τηλεφωνήσουν στην αστυνομία.
Η αστυνομία ειδοποιήθηκε στις 4 το πρωί και όταν έφτασε ήταν πολύ αργά. Για όλους.
Το έγκλημα αυτό ίσως να χανόταν ανάμεσα τους φακέλους της αστυνομίας, αν δεν το μάθαιναν δύο κοινωνικοί ψυχολόγοι, ο Ντάρλεϊ και ο Λατανέ. Αυτοί δεν ενδιαφέρθηκαν για τη διεστραμμένη προσωπικότητα του δολοφόνου, αλλά για κάτι ίσως πιο συνταρακτικό: Την απάθεια των παρατηρητών, την απροθυμία τους να βοηθήσουν. Τι ήταν αυτό που τους εμπόδισε να αντιδράσουν;
Κάποιοι ψυχολόγοι και ψυχίατροι αναφέρθηκαν στη «συναισθηματική άρνηση» των αυτόπτων μαρτύρων: Ότι εξαιτίας του σοκ έμειναν αδρανείς, απαθείς. Ένας άλλος μίλησε για τον αρνητικό ρόλο της τηλεόρασης, η οποία είχε εθίσει τους τηλεθεατές στη βία και στην κοινωνική απάθεια.
Όμως ο Ντάρλεϊ με τον Λατανέ δεν πείστηκαν. Ένιωθαν, χωρίς να μπορούν ακόμα να το εξηγήσουν, ότι αυτή η συμπεριφορά δεν είχε να κάνει με την τηλεόραση ή με το συναισθηματικό κλονισμό, αλλά με κάτι βαθύτερο, ίσως και πιο αρχέγονο.
Έτσι προχώρησαν στο περίφημο πείραμα τους, αυτό που αποκάλυψε την έννοια της «διάχυσης της ευθύνης».
Όπως είναι ευνόητο δεν μπορούσαν να αναπαραστήσουν μια δολοφονία, έτσι έκαναν αναπαράσταση μιας επιληπτικής κρίσης.
Το υποκείμενο, έναςφοιτητής, με μικρόφωνο και ακουστικά, καθόταν μόνος σε ένα μικρό δωμάτιο.
Θα μιλούσε για 2 λεπτά για τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει στη φοιτητική ζωή, αφού πρώτα θα άκουγε και άλλους φοιτητές, απόάλλα δωμάτια, να μιλάνε για τη δική τους ζωή.
Κάποια στιγμή ένας από τους φοιτητές, που στην πραγματικότητα ήταν ηθοποιός, ξεκίνησε να λέει,ότι είναι επιληπτικός και αυτό συχνά του δημιουργεί προβλήματα κλπ κλπ.
Στη συνέχειαο «επιληπτικόςφοιτητής», άρχιζε να παθαίνει κρίση και να ζητάει βοήθεια: «Νομίζω ότι παθαίνω κρίση. Βοηθήστε με. Θα πεθάνω.»
Η ψεύτικη επιληπτική κρίση διαρκούσε έξι λεπτά. Σε αυτό το χρονικό διάστημα μόλις το 31% των φοιτητών που άκουγαν σηκώθηκαν και ζήτησαν βοήθεια από τον υπεύθυνο του προγράμματος.
Το υπόλοιπο 69% των φοιτητών, ενώ είχαν ταραχτεί -καταρρίπτοντας έτσι την υπόθεση της απάθειας και της τηλεοπτικής αποχαύνωσης- δεν ήξεραν τι να κάνουν. Περίμεναν ότι κάποιος άλλος θα βοηθούσε τον επιληπτικό, έτσι δεν έκαναν τίποτα.
Η «διάχυση της ευθύνης» φάνηκε πιο καθαρά όταν οι πειραματιστές άλλαξαν τις συνθήκες του πειράματος, δίνοντας την εντύπωση στον κάθε φοιτητή, ότι μιλάει μόνος του με τον επιληπτικό.
Όταν το υποκείμενο πίστευε ότι είναι μόνος του με τον επιληπτικό φοιτητή, αναζητούσε βοήθεια μέσα στα τρία πρώτα λεπτά. Συγκεκριμένα το 85% των φοιτητών αντέδρασε έτσι.
Το συμπέρασμα των Ντάρλει και Λατανέ ήταν: «Όσο περισσότεροι είναι οι μάρτυρες κάποιου δυσάρεστου γεγονότος, όπως επίθεση ή ατύχημα, τόσο λιγότερο υπεύθυνος αισθάνεται ο καθένας, γιατί η ευθύνη καταμερίζεται ισομερώς στο πλήθος.»
Με διαφορετικά λόγια είναι λάθος να αισθανόμαστε περισσότερο ασφαλείς μέσα σε ένα μεγάλο πλήθος, όπως αυτό της πόλης. Είναι πιο πιθανό να σε βοηθήσει ο ένας και μοναδικός σου γείτονας, παρά όλοι αυτοί οι άνθρωποι -οι οποίοι συνήθως είναι και άγνωστοι- που συνωστίζονται στις πολυκατοικίες τριγύρω σου και σε προσπερνούν στους πολυσύχναστους δρόμους.
Και δεν είναι τυχαίο αυτό που λένε οι ποιητές: Ότι η μοναξιά μας γίνεται μεγαλύτερη μέσα στο πλήθος.
Όμως οι Ντάρλει και Λατανέ έβγαλαν άλλο ένα συμπέρασμα, πιο αισιόδοξο, με κάποιο άλλο πείραμα που δε θα αναφέρω αυτή τη στιγμή, παρότι είναι εξίσου ενδιαφέρον: Ό,τι η αλληλεγγύη διδάσκεται.
Αν ένας άνθρωπος απλά ακούσει για τη «διάχυση της ευθύνης», είναι έτοιμος, την επόμενη φορά που θα συμβεί κάτι «μπροστά στα μάτια του», να αντιδράσει διαφορετικά.
Υπάρχουν περισσότερες πιθανότητες να μην προσπεράσει το γέρο που έπεσε στη μέση του δρόμου,επειδή κάποιοι άλλοι ήδη στέκονται από πάνω του, λέγοντας -στον εαυτό του: «Ας τον βοηθήσουν αυτοί, εγώ τι μπορώ να κάνω παραπάνω;»
Είναι πιο πιθανό να μην αφήσει αβοήθητη μια γυναίκα ή ένα παιδί ή έναν άγνωστο ή έναν σκύλο που ξυλοκοπούνται, πιστεύοντας ότι δεν είναι δική του ευθύνη -αφού τόσοι παρακολουθούν χωρίς να κάνουν τίποτα.
Γιατί ξέρει ότι όλοι έχουμε ευθύνη -την ίδια ακριβώς, χωρίς διάχυση- για ό,τι συμβαίνει στην κοινωνία μας, και δε θέλει να είναι ένας από τους 38 αυτόπτες μάρτυρες που άφησαν το Μόουζλι να κατακρεουργήσει την Κάθριν Τζενοβέζε.
Και ίσως τότε, αν τα συμπεράσματα των Ντάνλεϊ και Λατανέ είναι σωστά, ακόμα και αυτό το ασήμαντο κείμενο μπορεί να βοηθήσει την επόμενη Κάθριν να επιζήσει.
(Πηγή: «Το κουτί της Ψυχής», της Lauren Slater, από τις εκδόσεις Οξύ.)
Comments
V
..........μέ κεφαλαία γράμματα
vtd
voted
όλοι έχουμε ευθύνη -την ίδια ακριβώς, χωρίς διάχυση- για ό,τι συμβαίνει στην κοινωνία μας
V
Καλό άρθρο με τεράστιο ρόλο προς όλους τους αναγνώστες.
Voted.
Η εικόνα του κόσμου μας δεν είναι τόσο άσχημη εξ αιτίας αυτών που κάνουν το κακό…
αλλά γιατί οι πολίτες του κόσμου το επιτρέπουν να γίνεται!
ouaou, mou arese
πολύ καλό
vs
v
το μόνο που θα γράψω είναι πως αυτό ποικίλει ανάλογα με την κοινωνία στην οποία βρίσκεσαι . Για παράδειγμα, πιο εύκολα θα μπορούσε να συμβεί στην Αθήνα παρά στις Σέρρες .
Γενικότερα , όσο αφορά τους Έλληνες , κι επειδή μέχρι πολύ πρόσφατα ζούσαμε υπό συνθήκες αλληλεγγύης, κι επειδή έχουμε έντονη κοινωνικότητα μα κι έντονο το αίσθημα της αλληλοβοήθειας σε δύσκολες καταστάσεις δυσκολεύομαι να πιστέψω πως κάτι ανάλογο θα συμβεί στην χώρα μας
Συμφωνώ με τον Παντελή, η κουλτούρα μας ήταν πάντοτε ποιο κοντά στο να ενδιαφερόμαστε για τον πλησίον μας απ' ότι ήταν στους δυτικούς λαούς, αρκεί βέβαια αυτό να μην αλλάξει στις νεότερες γενιές στα πλαίσια της παγκοσμιοποίησης και της εποχής του internet και του facebook....
vasspana + Dihenekis....
το άρθρο συνέχιζε με κάποια σχόλια
1. ΦΩΤΙΑ ΣΕ ΙΧ-ΜΟΛΙΣ ΕΙΔΑ ΚΑΠΝΟΥΣ, ΑΡΠΑΞΑ 2 ΠΥΡΟΣΒΕΣΤΗΡΕΣ ΚΑΙ ΕΤΡΕΞΑ ΝΑ ΒΟΗΘΗΣΩ- ΟΠΩΣ ΜΟΥ ΕΙΠΑΝ ΑΡΓΟΤΕΡΑ ΟΙ ΔΙΚΟΙ ΜΟΥ, ΕΤΡΕΞΑΝ ΚΑΙ ΟΙ ΓΕΙΤΟΝΕΣ, ΑΛΛΑ ΓΙΑ ΝΑ ΠΑΡΟΥΝ ΤΑ ΙΧ ΤΟΥΣ ΑΠΟ ΕΚΕΙ ΓΥΡΩ (ΚΑΙ ΔΕΝ ΗΤΑΝ ΚΑΙ ΔΙΠΛΑ)...ΑΝ ΒΟΗΘΟΥΣΑΝ ΛΙΓΟ,ΘΑ ΤΗΝ ΣΒΗΝΑΜΕ.
😁αυτό δεν είναι και πολύ μακρυά από την ελληνική πραγματικότητα.
μην βάζεις σε ίδιο σακί την περιουσία με την ζωή . Στα θέματα κινδύνου της ζωής δεν θα ήταν έτσι και το ξέρεις ....
eyxaristw voted
oi anthrωpoi dihenekis einai oi idioi ....an pisteyeis oti epeidi gennithikan stin ellada kai oxi kapou allou apoktouν ksafnika χαρακτηριστικα opws allhlegyh tote agnoeis thn pragmatikothta......
πατριωτισμος: η αισθηση του ανθρωπου οτι η χωρα στην οποια γεννηθηκε ειναι καλυτερη απο τις υπολοιπες ακριβως επειδη γεννηθηκε σ΄αυτη.
Μου έχει τύχει ανάλογο περιστατικό... πρωί που πάνε όλοι στις δουλειές τους, στο μετρό, κάποιος έσπρωξε στις κυλιόμενες σκάλες έναν ηλικιωμένο. Ο παππούς καθώς πρέπει με το κουστουμάκι του σκοτώθηκε και αφού έφτασε τέρμα κάτω στις σκάλες, παρατήρησε πως είχε ματώσει.. αντί να πλησιάσει κάποιος να τον βοηθήσει.. όλοι έκαναν έναν κύκλο γύρω του απλά για να κοιτάξουν και οι υπόλοιποι σκόρπισαν και συνέχισαν να περπατάνε..
Ψ + ΝΙ
Dustyxws tha diafwnisw me ton vass kai ton panteli
Nomizw oti i diaxusi tis eythynis ypirxe kai uparxei tromaxtika entona stin xwra mas
Thewrw oti se megalo vathmo eksigei kai tin nootropia alla kai tin koultoura pou mas odigisan edw simera
Kai dustuxws se tetoies periodous pou pername to pio pithano einai i apomonosi tou atomou kai i peristoixisi tou gurw apo ta "dika" tou eite einai provlimata eite einai kektimena na augatizei.
Elpizw kai alitheia to lew elpizw oti ean einai na paroume merika mathimata apo tin parousa krisi opws pirame kai se progenesteres, auta aytin tin fora na parameinoun kai namas akolouthoun kai den tha ksexastoun opws pio palia.
Elpizw episis gt kai auto einai amfivolo,oti tha paroume mathimata kai tha fanoume allileguoi kontra stis statistikes kai tis pithanotites se tetoious eidous katastaseis.
Isws kai na prepei na meletisoume akoma pio ousiastika ereynes san autes pou paratheteis gt ksanalew i megali eikona edw kai oson mas afora einai pragmatika arketa xrisimi gia to paron kai pio polu gia to mellon.
As koitaxoume ligo gurw mas twra kai elaxista pio pisw ston xrono.
Pes mou pou den aselgisame h den stravokoitaxame sta litharakia tis katantias mas
VOTED!
v+s
Bloody Hell
Δυνατό κείμενο
Ψήφος .Θα ήθελα να το αναλύσουμε σε βάθος αλλά ...... (εκεί αντιλήφθηκε, μέσα στις σκιές, έναν άντρα -που πιθανότατα της φάνηκε ύποπτος- και γύρισε για να ξαναμπεί στο αυτοκίνητο της ή να τηλεφωνήσει στην αστυνομία) το 1964 δεν υπήρχαν κινητά και σίγουρα ούτε καρτοτηλέφωνα 🙂
Ας προσθέσω κάτι χωρίς να διαφωνήσω με τους προλαλήσαντες, ο λαός μας είχε πάντοτε έναν ιδιαίτερο τρόπο να "νοιάζεται" για τον πλησίον του, πολύ διαφορετικό από ξένους προς δυσμάς λαούς. Έχω ζήσει περιστατικό πριν αρκετά χρόνια και σας το εξιστορώ για να καταλάβετε τι λέω:
Ο γαμπρός μου και η αδελφή μου φιλοξενούσαν στην Αθήνα φιλικό τους ζευγάρι Άγγλων με 2 μικρά παιδάκια, 5 και 2 ετών. Ήταν Άνοιξη και τους κατεβάσαμε βόλτα στο κέντρο,Σύνταγμα κλπ.
Η Αγγλίδα βλέποντας τη λιακάδα ξεθάρρεψε, ίσως και γιατί της φάνηκε ζέστη σε σχέση με τον καιρό στη Βόρεια Αγγλία που έμεναν, και άφησε το μωρό στο καροτσάκι με το φανελάκι.
Σας πληροφορώ ότι δεκάδες περαστικοί, άντρες και γυναίκες, σταματούσαν και της έκαναν παρατήρηση ότι το παιδί θα κρυώσει και εκείνη είχε μείνει έκθαμβη, δεδομένου ότι αυτό δε θα συνέβαινε ποτέ στη χώρα της.
Αυτό βέβαια έγινε πριν 15 περίπου χρόνια, αν εν τω μεταξύ εξελιχθήκαμε τόσο πολύ που γίναμε και εμείς Άγγλοι στη νοοτροπία, μπράβο μας.
Το παραπάνω πάντως δεν αναιρεί την ορθότητα του άρθρου που αναφέρεται στην ανευθυνότητα του πλήθους και όντως ισχύει.
http://youtu.be/GYnd5JRu86E
V
pane ta xronia pou o Ellinas noiazotane gia ton diplano tou. Tora pleon o kathenas fovatai na kanei i esto na pei tipote kai koitazei aplos na ta vgalei pera , gia tin party tou kai mono !
voted anagkastika hr8a fetos g prwth fora se epafh me t yuxologia k ereunes panw st 8ewries ths k h alh8eia einai oti den perimena na einai toso endiaferon...k gw diavazontas diafores 8ewries protre3a na vgalw ton eautouli mou apo t mesh uposthrizontas oti den 8a odhgoumoun pote s tetoies pra3eis alla mesa apo paradeigmata pou epe3hgousan ts 8ewries suneidhtopoihsa entelws t anti8eto sts perissoteres periptwseis... einai wraio pou se mia mikrh koinothta,auth tou paixnidiou, estw k orismenoi pou t diavasan 8a provlhmatistoun k 8a "zoristoun" ....
ψήφος
Πολύ ωραίο άρθρο !
VOTED!