POLEMOS KAI OIKONOMIA

Day 1,141, 05:47 • Published in Greece Greece • by e-Summerhill


Ακούμε κάθε τόσο τη φράση (ή μάλλον την ακούγαμε μέχρι τώρα) ότι «ο πόλεμος κάνει καλό στην οικονομία», ότι «ο πόλεμος είναι αυτός που κινεί την αγορά» κλπ. Αυτή ήταν μέχρι προ ολίγων ημερών μια γενικώς αποδεκτή αλήθεια, ένας κοινός τόπος που θεωρούνταν λίγο-πολύ αυτονόητος. Ήταν μάλιστα τόσο καταθλιπτική η κυριαρχία αυτού του δόγματος, ώστε η οποιαδήποτε “αντιπολεμική” τοποθέτηση να καταγγέλλεται αυτομάτως ως ανεδαφική, ακριβώς με το σκεπτικό ότι «χωρίς πολέμους η οικονομία θα βαλτώσει»..

Τις τελευταίες λίγες ημέρες πάει να επιβληθεί η ακριβώς αντίθετη ορθοδοξία, ότι δηλαδή «ο πόλεμος αδειάζει τα ταμεία του Κράτους», ότι «ο πόλεμος αδειάζει τις τσέπες των πολιτών», ότι «ο πόλεμος δεν παράγει πλούτο», ότι με λίγα λόγια «ο πόλεμος κάνει κακό στην οικονομία».

To νόστιμο βέβαια είναι ότι οι ίδιοι άνθρωποι που σήμερα ανακαλύπτουν ξαφνικά ότι «ο πόλεμος είναι κακός για την οικονομία» και λοιδορούν κάθε “ φιλοπόλεμη” άποψη είναι είναι πάνω-κάτω οι ίδιοι άνθρωποι που μέχρι πρότινος επαναλάμβαναν ad nauseam ότι «ο πόλεμος κάνει καλό στην οικονομία» και λοιδορούσαν κάθε “φιλειρηνική” τοποθέτηση.

Δε μπορεί φυσικά να ισχύουν και τα δύο μαζί. Δε μπορεί ο πόλεμος να είναι ταυτόχρονα και το “γκάζι” και το “φρένο” της οικονομίας. Ούτε μπορούμε να κάνουμε λάστιχο τις οικονομικές μας αντιλήψεις και να τις προσαρμόζουμε όπως μας βολεύει κάθε φορά ανάλογα με τη συγκυρία και τις σκοπιμότητες της στιγμής. Το παρόν άρθρο είναι λοιπόν μια προσπάθεια να προσεγγίσουμε με τρόπο κάπως συνεκτικό το θέμα «Πόλεμος και Οικονομία», να εξετάσουμε δηλαδή τις οικονομικές επιπτώσεις του πολέμου, χωρίς αναφορά στην τρέχουσα συγκυρία και τις σκοπιμότητες της στιγμής. Για λόγους σαφήνειας και συντομίας, επιτρέψτε μου να παρουσιάσω “αξιωματικά” κάποιες θέσεις, τις οποίες και θα επεξηγώ στη συνέχεια:



ΘΕΣΗ 1η: Ο πόλεμος δεν παράγει πλούτο

O πόλεμος δεν παράγει πλούτο, δεδομένου του ότι ο πόλεμος ως τέτοιος δεν παράγει αγαθά. Διότι, σε τελική ανάλυση, αυτός είναι ο πλούτος μιας χώρας: Τα αγαθά που παράγονται σ’ αυτήν. O πόλεμος όμως δεν παράγει αγαθά. Μονάχα η εργασία παράγει αγαθά. Και, όταν λέμε εργασία, δεν εννοούμε μόνο το κουμπάκι work. Εννοούμε όλη εκείνη τη διαδικασία η οποία επιτρέπει κάθε μέρα στον εργαζόμενο να πατάει το κουμπάκι work. (Όσοι έχουν αφιερώσει RL χρόνο για να διαχειριστούν μια εικονική επιχείρηση εδώ μέσα, καταλαβαίνουν καλύτερα απ’ τον καθένα τι εννοώ.)
Από την άποψη λοιπόν της παραγωγής πλούτου ο πόλεμος ως τέτοιος ούτε καλός είναι ούτε κακός. Είναι αδιάφορος. Αν όμως ο πόλεμος πυροδοτήσει baby-boom, τότε αλλάζουν τα πράματα και ο πόλεμος γίνεται εμμέσως παράγοντας παραγωγής πλούτου, εφόσον παράγονται περισσότερα αγαθά.



ΘΕΣΗ 2η: Ο πόλεμος αυξάνει τη ζήτηση αγαθών

Ακόμα κι αν δεν πολεμούν όλοι οι πολίτες, το βέβαιο είναι ότι οι περισσότεροι πράγματι πολεμούν. Πολεμώντας όμως καταναλώνουν περισσότερο. Πολύ περισσότερο. Και αυτό σημαίνει μεγαλύτερη ζήτηση για αγαθά (food και weapons). Αυτός είναι και ο λόγος που βλέπουμε τις εταιρείες να ξεπουλούν με μεγάλη άνεση προϊόντα που μέχρι τότε ήταν στοκαρισμένα και ελαφρώς αζήτητα.



ΘΕΣΗ 3η: Ο πόλεμος οδηγεί σε αύξηση τιμών

Άμεση συνέπεια του προηγουμένου. Η αυξημένη ζήτηση αγαθών σε περιβάλλον σταθερής λίγο-πολύ προσφοράς οδηγεί αναπόφευκτα σε άνοδο των τιμών –τόσο με όρους GRD όσο και με όρους gold.



ΘΕΣΗ 4η: Ο πόλεμος αυξάνει τη ζήτηση για GRD

Εφόσον αυξάνεται η ζήτηση για προϊόντα, αυξάνεται αναπόδραστα και η ζήτηση για το νόμισμα με το οποίο είναι δυνατόν ν’ αγοραστούν αυτά τα προϊόντα. Και, όπως όλοι γνωρίζουμε, τα προϊόντα δεν αγοράζονται με gold. Αγοράζονται με GRD. Κατά τη διάρκεια του πολέμου έχουμε την τάση να “ρευστοποιούμε” τις αποταμιεύσεις μας σε gold και να τις μετατρέπουμε σε GRD. Αυτός είναι και ο λόγος που βλέπουμε εν καιρώ πολέμου την ισοτιμία της GRD να ενισχύεται έναντι του gold. Δεν είναι τυχαίο που τις τελευταίες μέρες είδαμε το gold να πέφτει ακόμα και κάτω από τις 46 GRD, ενώ η προσφορά χρυσού για αγορά GRD άγγιξε δυσθεώρητα ύψη. (Kαι πριν ο αλέκτωρ λαλήσαι, να σου η GRD στο 0,023 gold πριν από λίγη ώρα.)



ΘΕΣΗ 5η: Ο πόλεμος οδηγεί σε αύξηση μισθών

Ή μάλλον οδηγεί σε αύξηση μισθών πρωτίστως στους κλάδους αιχμής, δηλ. στους κλάδους food και weapons και στα αντίστοιχα raws, γεγονός που έχει την τάση να συμπαρασύρει και τους άλλους κλάδους. Μια επιχείρηση που εν καιρώ ειρήνης λειτουργούσε “στο ρελαντί” με 7 εργαζόμενους, τώρα θα επιδιώξει να δουλέψει στο φουλ με 10 εργαζόμενους. Θέλοντας να προσελκύσει προσωπικό, θα προσφέρει υψηλότερους μισθούς στη Job Market, αλλά και θα δώσει αυξήσεις στο ήδη υπάρχον προσωπικό για να μην το χάσει.



ΘΕΣΗ 6η: Ο πόλεμος αυξάνει τα φορολογικά έσοδα του eΚράτους

Εφόσον εν καιρώ πολέμου αυξάνεται η κατανάλωση, είναι προφανές ότι αυξάνονται τα φορολογικά έσοδα του Κράτους από τον VAT. Με δεδομένο ότι εν καιρώ πολέμου παρατηρείται και αύξηση μισθών, το Κράτος έχει αυξημένα έσοδα και από τον Income Tax. Το eKράτος λοιπόν έχει αυξημένα έσοδα σε GRD εν καιρώ πολέμου. Συνυπολογίζοντας μάλιστα ότι και η GRD έχει την τάση εν καιρώ πολέμου να ενισχύεται έναντι του gold, τότε καταλαβαίνουμε ότι η αύξηση των εσόδων για το eKράτος είναι ακόμη μεγαλύτερη, αν τη μετρήσουμε σε gold.

(Είναι επίσης αλήθεια ότι ο πόλεμος αυξάνει παράλληλα και τα έξοδα του eΚράτους, αυτό είναι όμως ένα “εξωοικονομικό” δεδομένο που ανάγεται τελικά στη σφαίρα της Πολιτικής. Σε αντίθεση με ότι συμβαίνει στον έξω κόσμο, τα eKράτη ούτε επιστράτευση κηρύσσουν, ούτε τον εξοπλισμό των στρατιωτών είναι υποχρεωμένα να αναλάβουν, ούτε με την τροφοδοσία των στρατευμάτων να είναι υποχρεωμένα επιβαρυνθούν. Το τι κάνει το κάθε eΚράτος με το θέμα που λέγεται “Στρατός” είναι κατ’ ουσίαν πολιτικό θέμα. Και ο νοών νοείτω…)



ΘΕΣΗ 7η: Τα RL χρήματα δεν παράγουν ingame πλούτο

Είναι γνωστό ότι κατά τη διάρκεια του πολέμου «παίρνει φωτιά η Mastercard» και μεγάλες ποσότητες πραγματικού χρήματος μετατρέπονται σε εικονικά gold. Το μέγιστο μέρος των έτσι αποκτημένων gold καταλήγουν σε health packs και ουδέποτε μπαίνουν στην κυκλοφορία. Δεν έχουν λοιπόν επίπτωση στις οικονομικές παραμέτρους του παιχνιδιού. Με “εξωοικονομικό” τρόπο αποκτιούνται, με “εξωοικονομικό” τρόπο καίγονται.
Ένα τμήμα τους βέβαια μετατρέπεται σε GRD (για αγορά food και weapons) και συνεπώς μπαίνει στην κυκλοφορία, κάτι που ασφαλώς δε στερείται οικονομικών επιπτώσεων. Ας μην ξεχνάμε όμως ότι εν καιρώ πολέμου ένα τμήμα του ingame αποκτημένου χρυσού καίγεται με “εξωοικονομικό” τρόπο (για αγορά health packs). Χάριν απλότητος μπορούμε να υποθέσουμε ότι αυτές οι δύο αντίρροπες διαδικασίες λίγο-πολύ εξισορροπούνται και εξουδετερώνονται αμοιβαία.



ΘΕΣΗ 8η: Ο πόλεμος έχει κοντά ποδάρια

Όσο κι αν έχει δίκιο η παραδοσιακή σοφία ότι «ο πόλεμος κινεί την αγορά», το γεγονός παραμένει ότι η δυναμική του πολέμου σύντομα εξαντλείται. Οι πολίτες ρευστοποίησαν τις οικονομίες τους και τις έριξαν στον πόλεμο, οι επιχειρήσεις ξεπούλησαν το στοκ και το μετέτρεψαν σε χρήμα, το eΚράτος έκανε κι αυτό ό,τι ήταν να κάνει, η Mastercard έκανε κι αυτή το καθήκον της. Και μετά;
Μετά οι πολίτες δεν έχουν άλλες οικονομίες να ρίξουν στην αγορά, οι επιχειρήσεις δεν έχουν άλλο στοκ να ξεπουλήσουν (μόνο μεροδούλι-μεροφάι), το eΚράτος δε μπορεί βέβαια να αναλάβει την τροφοδοσία και των εξοπλισμό των πολιτών και τέλος –όσο απίστευτο κι αν φαίνεται– μέχρι και η Mastercard κάποια στιγμή πιάνει κόκκινο.

Ασχέτως του αν υπογραφεί επίσημα ειρήνη ή όχι, η πολεμική φρενίτιδα τελειώνει λόγω έλλειψης... καυσίμων κι έρχεται πλέον για τον καθένα η ώρα του απολογισμού. Κάποιοι φτώχυναν (αυτοί που έριξαν τις οικονομίες τους στον πόλεμο). Κάποιοι άλλοι πλούτισαν (κυρίως οι επιχειρήσεις). Οι εργαζόμενοι καλόμαθαν με υψηλούς μισθούς και θα νιώσουν φτωχότεροι όταν η ειρήνη πιέσει ξανά τους μισθούς προς τα κάτω. Κάποιοι άλλοι θα κληθούν στο τέλος του μήνα να πληρώσουν το λογαριασμό της Mastercard. Και φυσικά οι admins είναι αυτοί που περισσότερο από κάθε άλλον θα τρίβουν τα χέρια τους.
Και το eΚράτος σε ποια κατάσταση θα βρεθεί, όταν τελειώσει η πολεμική έξαψη; Αυτό είναι ένα ερώτημα που δε μπορεί να απαντηθεί με βάση καθαρά οικονομικούς συλλογισμούς. Σε τελική ανάλυση είναι πολιτικό το ζήτημα. Το eΚράτος, ανάλογα με το κουμάντο που έκανε, όπως έστρωσε θα κοιμηθεί…



Y.Γ.: Το άρθρο αυτό αφιερώνεται σε όλα τα ελληνικά supertanks και ιδιαίτερα στον demetrios 3os.
Ίσως απορήσετε για την ειδική αυτή αφιέρωση, αλλά -πιστέψτε με- έχω τους λόγους μου.